भारतीय अर्थव्यवस्था पिडीएफ नोट्स डाउनलोड
भारताची अर्थव्यवस्था ही जगातील पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आहे क्षेत्रफळाच्या बाबतीत भारत जगात सातव्या क्रमांकावर आहे, भारत लोकसंख्येच्या बाबतीत दुसऱ्या क्रमांकावर होता, परंतु 2023 च्या मध्यापासून ते पहिल्या स्थानावर आहे आणि फक्त 2.4% आहे. तसेच, भारत जगातील 17.76% लोकसंख्येला आश्रय देतो.
1991 पासून जेव्हा उदारीकरण आणि आर्थिक सुधारणांचे धोरण अंमलात आणले गेले तेव्हापासून भारतात वेगाने आर्थिक प्रगती झाली आणि भारत जगातील आर्थिक महासत्ता म्हणून उदयास आला. सुधारणांपूर्वी, भारतीय उद्योग आणि व्यापार मोठ्या प्रमाणावर सरकारी नियंत्रणाखाली होते.1991 पासून जेव्हा उदारीकरण आणि आर्थिक सुधारणांचे धोरण अंमलात आणले गेले तेव्हापासून भारतात वेगाने आर्थिक प्रगती झाली आणि भारत जगातील आर्थिक महासत्ता म्हणून उदयास आला. सुधारणांपूर्वी, भारतीय उद्योग आणि व्यापार मोठ्या प्रमाणावर सरकारी नियंत्रणाखाली होते.
Indian economy pdf notes download 2024
2017 मध्ये, भारतीय अर्थव्यवस्था मानक किंमतींवर जगातील पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था होती या आधारावर, भारताला जगातील तिसरी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था म्हणून घोषित करण्यात आले. बँकेच्या आंतरराष्ट्रीय तुलना कार्यक्रमाच्या (ICP) 2011 च्या फेरीत अमेरिका आणि चीननंतर भारताचा क्रमांक आला आहे. 2005 मध्ये ते 10 व्या स्थानावर होते. 2003-2004 मध्ये, भारत ही जगातील 12वी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था होती. युनायटेड नेशन्स स्टॅटिस्टिक्स डिव्हिजन (UNSD) च्या मेजर कॉम्पेंडिअम ऑफ नॅशनल अकाउंट्स डेटाबेस, डिसेंबर 2013 नुसार, भारत सध्याच्या किमतींनुसार 10 व्या क्रमांकावर आहे आणि दरडोई एकूण उत्पन्नाच्या बाबतीत 161 व्या स्थानावर आहे जागतिक बँक, 2003 मध्ये दरडोई उत्पन्नाच्या बाबतीत भारत 143 व्या क्रमांकावर होता.
आर्थिक इतिहासकार अँगस मॅडिसन यांच्या मते, भारताची अर्थव्यवस्था पहिल्या शतकापासून दहाव्या शतकापर्यंत जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था होती. पहिल्या शतकात भारताचे सकल देशांतर्गत उत्पादन (GDP) जगाच्या एकूण GDP च्या 32.9% होते; 1000 मध्ये ते 28.9% होते; आणि 1700 मध्ये 24.4% परंतु त्या काळातील आर्थिक प्रगती लोकसंख्येच्या वाढीशी जोडली गेली कारण ती मशीन किंवा तांत्रिक नवकल्पना नव्हती.
भारतीय अर्थव्यवस्था नोट्स| निःशुल्क पीडीएफ डाउनलोड
ब्रिटीशांच्या काळात भारतीय अर्थव्यवस्थेचे मोठ्या प्रमाणावर शोषण आणि शोषण झाले, परिणामी 1947 मध्ये स्वातंत्र्याच्या वेळी भारतीय अर्थव्यवस्था आपल्या सुवर्ण इतिहासाचा केवळ नाश बनून राहिली.
स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून भारताचा कल समाजवादी व्यवस्थेकडे आहे. सार्वजनिक उद्योग आणि केंद्रीय नियोजन यांना चालना देण्यात आली. विसाव्या शतकात ही व्यवस्था सोव्हिएत युनियनसह भारतातही संपुष्टात आली. 1991 मध्ये भारताला गंभीर आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागला आणि त्यामुळे भारताला आपले सोनेही गहाण ठेवावे लागले.त्यानंतर, नरसिंह राव यांच्या सरकारने अर्थमंत्री मनमोहन सिंग यांच्या मार्गदर्शनाखाली आर्थिक सुधारणांचा दीर्घ सराव सुरू केला, त्यानंतर हळूहळू भारत परदेशी भांडवली गुंतवणुकीसाठी आकर्षण बनला आणि यूएसए भारताचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार बनला. 1991 नंतर भारतीय अर्थव्यवस्थेत ताकदीचा काळ सुरू झाला. तेव्हापासून भारताने दरवर्षी ८% पेक्षा जास्त वाढ नोंदवली आहे.एवढेच नाही तर २००५-०६ ते २००७-०८ या सलग तीन वर्षांत ९ टक्क्यांहून अधिक वाढीचा अभूतपूर्व विकास दर गाठला. एकूणच, 2004-05 ते 2011-12 या कालावधीत भारताचा वार्षिक विकास दर सरासरी 8.3 टक्के होता, परंतु जागतिक मंदीमुळे 2012-13 आणि 2013-14 मध्ये तो सरासरी 4.6 टक्क्यांवर पोहोचला. सलग दोन वर्षे 5 टक्क्यांपेक्षा कमी GDP वाढ. वाढीचा दर शेवटचा 25 वर्षांपूर्वी 1986-87 आणि 1987-88 मध्ये दिसला होता.
भारताची अर्थव्यवस्थे बद्दल संपूर्ण माहिती
भारत अनेक उत्पादनांच्या सर्वात मोठ्या उत्पादकांपैकी एक आहे. यामध्ये प्राथमिक आणि उत्पादित दोन्ही समाविष्ट आहेत. भारत हा दुधाचा सर्वात मोठा उत्पादक आहे आणि गहू, तांदूळ, चहा, साखर आणि मसाल्यांच्या उत्पादनात आघाडीवर आहे. त्यात लोह खनिज, मेण, कोळसा आणि टायटॅनियमचे समृद्ध साठे आहेत.
त्यात प्रतिभावान मनुष्यबळाचा सर्वात मोठा पूल आहे. सुमारे २ कोटी भारतीय परदेशात काम करत आहेत. आणि ते जागतिक अर्थव्यवस्थेत योगदान देत आहेत. भारत हा जगातील सर्वात मोठ्या सॉफ्टवेअर अभियंत्यांच्या पुरवठादारांपैकी एक आहे आणि युनायटेड स्टेट्समधील सिलिकॉन व्हॅलीमधील सुमारे 30% भांडवलदार भारतीय वंशाचे आहेत.
BHARATIY ARTHVYAVATHA SAMPURN MAHITI ABHYASKRAM
भारतातील सूचीबद्ध कंपन्यांचा क्रमांक अमेरिकेनंतर दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. सुमारे 95% औद्योगिक युनिट्स लघु उद्योग क्षेत्रांतर्गत येतात, जे विस्तारत असलेल्या भारतीय उद्योगाचा कणा आहे. उत्पादन क्षेत्र 32 दशलक्ष नोंदणीकृत लघु स्केल युनिट्समध्ये सुमारे 18 दशलक्ष लोकांना थेट रोजगार प्रदान करते, जे त्याच्या उत्पादनाच्या 40% आणि निर्यातीच्या 36% आहे.
2003-2004 मध्ये भारताचा एकूण व्यापार USD 140.86 बिलियन होता जो सकल देशांतर्गत उत्पादनाच्या 25.6% आहे. भारताची निर्यात ६३.६२% अब्ज अमेरिकन डॉलर्स आणि आयात ७७.२४ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स होती. निर्यातीचे मुख्य घटक उत्पादित वस्तू (75.03%), कृषी उत्पादने (11.67%) आणि लोह खनिज आणि खनिजे (3.69%) होते.
वर्ष 2003-2004 मध्ये, सॉफ्टवेअर निर्यात, स्थलांतरित रेमिटन्स आणि पर्यटन यांच्या परिणामी बाह्य कमाई US$ 22.1 बिलियनवर पोहोचली.
अधिक माहीती व्हॉटसअप वर मिळवा .
Click Here to Visit www.mygovnaukari.com For All Information in Single Click, for example, Latest Notification, All Exam Study material like Syllabus and Exam Criteria, Current Affairs, Government Examination Result, , Card, Study Video, Gk, latest Government Job and Free online test series/Free mock test series.
